Wydarzenia

W roku 2015 po raz pierwszy w historii nauki bezpośrednio zarejestrowano fale grawitacyjne, wytworzone podczas zderzenia się dwóch czarnych dziur w odległej galaktyce. Osiągnięcie to, uhonorowane w roku 2017 Nagrodą Nobla z fizyki, zapoczątkowało nowy sposób zdobywania wiedzy o Wszechświecie: astronomię fal grawitacyjnych. O jej osiągnięciach i rozwoju opowie podczas spotkania online prof. Piotr Jaranowski z Wydziału Fizyki Uniwersytetu w Białymstoku.

- W wykładzie podsumujemy, co w latach 2015-2021 zaobserwowały detektory fal grawitacyjnych i w jaki sposób obserwacje te rozwinęły naszą wiedzę o Wszechświecie i o prawach nim rządzących. Rozważymy także najbliższą przyszłość astronomii fal grawitacyjnych: planowane do budowy nowe detektory i obserwacje, których spodziewamy się dokonać w przyszłości, oraz zastanowimy się jak te obserwacje mogą wpłynąć na astrofizykę, kosmologię i podstawy fizyki – zapowiada badacz z UwB.

Prof. Piotr Jaranowski brał udział m.in. w pierwszej detekcji fal grawitacyjnych, oficjalnie potwierdzonej 11 lutego 2016 r. Badania prowadzone były w ogromnym międzynarodowym zespole LIGO-Virgo Scientific Collaboration. W jego skład wchodzi m.in. zespół związany z projektem Virgo, a w tym projekcie pracowała z kolei grupa 15 polskich naukowców (zespół badawczy POLGRAW). Jednym z nich był prof. Jaranowski. Rola białostockiego naukowca polegała w szczególności na stworzeniu (we współpracy z prof. Andrzejem Królakiem z Instytutu Matematycznego PAN w Warszawie) podstaw wielu algorytmów i metod służących do wykrycia i estymacji parametrów fal grawitacyjnych z tzw. układów podwójnych. Badacze przyczynili się też do precyzyjnego modelowania sygnału fali grawitacyjnej z układu podwójnego. W kolejnych latach miały miejsce kolejne detekcje fal grawitacyjnych z udziałem białostockiego fizyka.

Odkrycie fal grawitacyjnych zostało uhonorowane w 2017 r. Nagrodą Nobla, a wcześniej, jeszcze w 2016 r., dwiema nagrodami, których prof. Jaranowski jest współlaureatem: nagrodą specjalną Breakthrough Prize in Fundamental Physics przyznawaną najwybitniejszym naukowcom w dziedzinie nauk przyrodniczych i ścisłych oraz prestiżową nagrodą 2016 Gruber Cosmology Prize. Polski zespół POLGRAW otrzymał również przyznany przez Polską Akademię Nauk Medal PAN im. M. Kopernika, a także Zespołową Nagrodę Naukową Polskiego Towarzystwa Fizycznego im. Wojciecha Rubinowicza za rok 2016. Prof. Jaranowski został ponadto uhonorowany Podlaską Marką w kategorii Odkrycie (2018).

Prof. dr hab. Piotr Jaranowski od ukończenia na Uniwersytecie Warszawskim studiów z fizyki związany jest z Białymstokiem, gdzie pracuje na Wydziale Fizyki Uniwersytetu w Białymstoku. Zajmuje się analizą danych z detektorów fal grawitacyjnych oraz problemem ruchu w ogólnej teorii względności. Jest współautorem ponad 230 artykułów opublikowanych w czasopismach o zasięgu międzynarodowym oraz (wraz z A. Królakiem) monografii "Analysis of Gravitational-Wave Gravitational Data" wydanej przez Cambridge University Press. Jest członkiem Międzynarodowej Unii Astronomicznej, Polskiego Towarzystwa Fizycznego oraz Polskiego Towarzystwa Relatywistycznego.

Wykład odbędzie się we wtorek, 27 kwietnia 2021 r. o godzinie 13.15 w aplikacji Join Zoom Meeting, pod adresem:
https://us02web.zoom.us/j/85410301065?pwd=QXlUc1BTdCtkNEozQWIzeElSTTZNZz09

Meeting ID: 854 1030 1065
Passcode: 4etkS9